Arıtma Tesislerinde Çevre Mühendisi Çalıştırılma Zorunluluğu 23.05.2019 tarihinde yayınlanan 30782 sayılı Atıksu Arıtma Tesislerinde Çalışan Teknik Personele İlişkin Tebliğ ile atıksu arıtma tesislerinde çevre mühendisleri istihdamı hakkında bazı düzenlemeler gerçekleştirilmiştir.
Bu düzenlemeler sayesinde belediye, organize sanayi bölgeleri ve özel işletmeler dahil olmak üzere tüm atıksu arıtma tesislerinde bulunan teknik personelin çevre mühendisliği olma zorunluluğu getirilirmiş olup ülkemizde yer alan su kaynakların korunması ve gereken özverilerin verilmesi adına bir adım atılmıştır diyebiliriz.
Yayımlanan bu tebliğde yer alan konular aşağıdaki gibi özetlenebilir:
31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 8/1/2006 tarihli ve 26047 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği çerçeveleri baz alınarak hazırlanmıştır.
Bulundurulacak tesis sorumlusu için bakanlık tarafından düzenlenecek olan atıksu arıtma tesisi yeterlilik eğitiminden başarılı olması gerekmekte olup “tesis sorumlusu belgesinin” bulundurulması gerekmektedir.
Tesis sınıflandırılması A, B, C, D olmak üzere 4 kategori üzerinden tanımlanmıştır.
Tesislerde bulundurulması gereken asgari teknik personel sayıları ve tesis sorumlularının görevler ve sorumlulukları açıklanmıştır.
Tesis Sınıflandırılması Nedir?
A Snıfı Tesisi: Kentsel atıksular için tasarım nüfusu 10.000 kişiden büyük ileri arıtma tesisleri ile tasarım nüfusu 100.000 kişiden büyük ikincil arıtma tesislerini; atıksu kapasitesi 50 m3/gün’ün üzerinde olan organize sanayi bölgesi ve serbest bölge yönetimleri tarafından işletilen atıksu arıtma tesisleri ile kapasitesi 1000 m3/gün’ün üzerinde olan ve prosesin herhangi bir aşamasında biyolojik ve/veya ileri arıtma yapan münferit sanayi atıksu arıtma tesislerini,
B Sınıfı Tesisi: Kentsel atıksular için tasarım nüfusu 2.000 ile 10.000 kişi arasında olan ileri arıtma tesisleri ile 10.000 ile 100.000 kişi arasında olan ikincil arıtma tesislerini ve tasarım nüfusu 100.000 kişiden büyük birincil arıtma tesislerini; sanayiler için atıksu kapasitesi 50 m3/gün’ün altında olan organize sanayi bölgesi ve serbest bölge gibi merkezi atıksu arıtma tesisleri ile debisi 50 ile 1000 m3/gün arasında olan prosesin herhangi bir aşamasında biyolojik ve/veya ileri arıtma yapan sanayi tesislerini ve kapasitesi 1000 m3/gün’ün üstünde olan kimyasal arıtma yapan münferit sanayi atıksu arıtma tesisleri ile sadece fiziksel arıtma yapan enerji üretim tesislerini,
C Sınıfı Tesisi: Kentsel atıksular için tasarım nüfusu 2.000 ile 10.000 kişi arasındaki birincil ve ikincil arıtma tesisleri ile nüfusu 10.000 ile 100.000 kişi arasındaki birincil arıtma tesislerini; münferit sanayi tesisleri için atıksu kapasitesi 50 m3/gün’ün altında olan prosesin herhangi bir aşamasında biyolojik ve/veya ileri arıtma yapan atıksu arıtma tesisleri ile kapasitesi 1000 m3/gün’ün altında olan kimyasal arıtma yapan münferit atıksu arıtma tesislerini,
D Sınıfı Tesisi: Kentsel atıksular için doğal arıtma sistemlerini ve tasarım nüfusu 2000 kişinin altında olan atıksu arıtma tesislerini, münferit sanayi tesisleri için sadece fiziksel arıtma yapan atıksu arıtma tesislerini ifade etmektedir.
Tebliğ’de belirtilen bu sınıflandırmalar ışığında, çevre mühendislerinin tesis sorumlusu olarak A ve B sınıfı arıtma tesislerinde tam zamanlı çalıştırılması gerekmektedir. C sınıfı arıtma tesislerinde tesis sorumlusu en fazla 5 arıtma tesisinde çalışabilirken, D sınıfı arıtma tesislerinde ise en fazla 30 tesis (aynı ile sınırlarında olmak şartı ile) olarak çalışması gerektiği belirlenmiştir.
Asgari Teknik Personel Belirlenmesi
Kentsel Atıksu Arıtma Tesisleri İçin;
Sanayi Atıksu Arıtma Tesisleri İçin;
Tesis Sorumlusu Belgesi Nedir ve Nasıl Alınır?
Tesis sorumlusu belgesi alabilmek için atıksu arıtma tesisi yeterlilik eğitimi alınması gerekmektedir. Bu eğitimi almak isteyen kişiler bakanlığa başvuru yaparak ve bakanlık tarafından istenilen belgeleri eksiksiz bir şekilde ibraz ederek alabilirler.
Atıksu Arıtma Tesisi Yeterlilik Eğitimi Ne Zaman Yapılır?
Atıksu arıtma tesisi yeterlilik eğitimi yılda 1 kez yapıldığından katılmak isteyen kişilerin bu tarihlere dikkat etmesi gerekmektedir. Eğitim tamamlandığında yapılacak olan sınavda başarılı olmaya hak kazanmış kişilere ‘’Tesis Sorumlusu Belgesi’’ verilir. Verilen bu belgenin geçerliliği 5 yıl olarak belirlenmiştir. Tesis sorumlusu belgesi dolan kişilerin bakanlığa yeniden başvuru yapmaları durumunda bu belgeyi yenileme hakları bulunmaktadır. Ayrıca bir üst sınıfa ait atıksu arıtma tesisinde çalışmak isteyenler için de başvuru yapmaları durumunda ilgili tesise ait tesis sorumlu belgesi verilebilecektir.
Tesis Sorumlusunun Taşıması Gereken Nitelikler
A sınıfı tesislerinde çalışacak tesis sorumluları için çevre mühendisliği mezunu olması, bakanlık tarafından yapılan eğitimi başarı ile tamamlamış olması ve ikincil ve/veya ileri arıtma yapan kentsel ve/veya endüstriyel atıksu arıtma tesislerinde toplamda en az beş (5) yıl çalışmış olması şartı gerekmektedir.
B sınıfı tesislerinde çalışacak tesis sorumluları için çevre mühendisliği mezunu olması, bakanlık tarafından yapılan eğitimi başarı ile tamamlamış olması ve ikincil ve/veya ileri arıtma yapan kentsel ve/veya endüstriyel atıksu arıtma tesislerinde toplamda en az üç (3) yıl çalışmış olması şartı gerekmektedir.
C sınıfı tesislerinde çalışacak tesis sorumluları için çevre mühendisliği mezunu olması, bakanlık tarafından yapılan eğitimi başarı ile tamamlamış olması ve ikincil ve/veya ileri arıtma yapan kentsel ve/veya endüstriyel atıksu arıtma tesislerinde toplamda bir (1) yıl çalışmış olması şartı gerekmektedir.
D sınıfı tesislerinde çalışacak tesis sorumluları için çevre mühendisliği mezunu olması, bakanlık tarafından yapılan eğitimi başarı ile tamamlamış olması şartı gerekmektedir.
Yukarıda belirtilen şartlar dahilinde çalışacak tesis sorumlularının, arıtma tesislerinin çevreye uygun ve mevzuatlarda belirtilen özelliklere göre işletilmesini sağlamakla sorumlu kişilerin olması gerekmektedir. Arıtma tesisi işletilmesinde karşılaşılan sorunların çözümünde etkin rol oynamasında ve istenilen standartları sağlamama durumunda yetkili mercilere derhal bildirmesini ile görevlidirler. Arıtma tesisi işletilmesi konuları kapsamında yürütülen tüm çalışmalara ait belge ve bilgileri 5 yıl boyunca korunmasının sağlanması gerekmektedir. Ayrıca, bakanlık tarafından gerçekleştirilerek denetimlerde hazır olarak bulunması ve yetkili merciler tarafından istenilen belgelerin de sunulmasını sağlamak ile görevlidirler. Bu konular hakkında çevre görevlileri ile koordineli bir şekilde çalışılarak, arıtma tesislerinde bugüne kadar karşılaşılmış olan sorunların minimize edilerek ve özverili bir şekilde çalışılma sağlanarak ülkemizde görülen su kirliliğine olan etkinin azaltılması yolunda adım atılmış olunacaktır.
Atıksu Arıtma Tesisleri Denetimleri ve Yaptırımları Nelerdir?
Atıksu arıtma tesisleri, bakanlık tarafından görevlendirilmiş yetkili kişiler tarafından denetlenmesi sağlanır. Burada tesis sorumlusu olarak çalışan personelin, tesis sorumlusu belgesine sahip olup olmadığı, tesis sorumlusuna ait görevleri yerine getirip getirmediği ve tesis sorumlusu belgesinin geçerlilik süresi kontrol edilir.
Gerçekleştiren bu denetimler neticesinde istenilen asgari şartların sağlamaması durumunda Çevre Kanunu’nun 20. maddesi kapsamında cezai yaptırımlar uygulanır. Bunun yanında tesis sorumlusunun belgesi 1 ay askıya alınır. Buna rağmen tekrar askıya alma durumu söz konusu olması halinde ise tesis sorumlu belgesini iptali gerçekleşir ve bu kişiler 1 yıl içerinde yeniden belge alma talebinde bulunulmaz.
Sonuç olarak, çevre mühendislerinin çalıştırılması ile ilgili yapılan düzenlemelere istinaden, atıksu arıtma tesislerinde yapılması zorunlu olan bu değişikliklerin, 23 Mayıs 2019 tarihinde yayımlanan tebliğ tarihinden itibaren 3 yıl içerisinde tamamlanması gerekmektedir.