14.01.2020 tarihli 31008 sayılı Dip Tarama Malzemesinin Çevresel Yönetimi Yönetmeliği kapsamında, deniz ve kıyı alanlarında dip tarama faaliyetleri sonucu ortaya çıkan tarama malzemelerinin faydalı kullanımı ve bertarafına ilişkin hususların raporlanması gerekmektedir.
Dip Tarama Çevresel Yönetim Planı, dip tarama ve boşaltım konularında Bakanlık tarafından düzenlenen eğitimi almış personel bulunduran çevre danışmanlık firmaları tarafından hazırlanır.
Dip Tarama Çevresel Yönetim Planında dip tarama faaliyetine, malzemenin standartlarına, faydalı kullanımına ve boşaltım alanına, uygun ekipman, teknoloji ve metodun kullanımına ilişkin bilgilerin yer alması gereklidir.
Dip Tarama Uygunluk Yazısı, 50.000 m3 ve üzerinde olan dip tarama faaliyetleri için Bakanlık, 50.000 m3’ün altında olan dip tarama faaliyetleri için ise taramanın gerçekleştirileceği ilde bulunan İl Müdürlükleri tarafından verilir.
Dip tarama ve boşaltım faaliyetinde bulunacak alan için Çevresel Yönetim Planını İdareye sunulur. İdare, Dip Tarama Çevresel Yönetim Planını 30 iş günü içerisinde inceler. Gerekli görmesi durumunda faaliyet sahibinden ilave bilgi, belge ve araştırma isteyebilir. Uygun bulunanları onaylayarak Uygunluk Belgesi verir.
Uygunluk Belgesine sahip faaliyetlerin Dip Tarama Çevresel Yönetim Planında herhangi bir değişikliğin ön görülmesi durumunda faaliyet sahibince İdareye başvuru yapılarak Uygunluk Belgesi yeniden alınır.
Faaliyete başlanmadan, tarama yapılacak alandan İlgili yönetmelik Ek-1 kapsamında sediman numuneleri alınarak taranacak malzemenin kirlilik durumu ve kompozisyonu (çakıl, kum, silt) belirlenir.
Faaliyet alanının batimetrik ölçümleri yapılarak en az 1/1000 ölçekli batimetri haritası hazırlanarak İdareye sunulur. Batimetri haritası kullanılarak taranacak malzeme miktarı ve alanın konumu belirlenir.
Yeni liman inşaatları ile liman dışı deniz dibi inşaat faaliyetleri planlanıyorsa dip tarama faaliyetlerinin yapılacağı deniz alanının makro flora ve fauna türlerinin belirlenmesini içeren Ekolojik Rapor Dip Tarama Çevresel Yönetim Planına ilave edilir.
Dip tarama faaliyetlerinin çevresel etkinin azaltılması için faydalı kullanımı esastır. Bu kapsamda dip tarama malzemesinin faydalı kullanım olanakları araştırılır. Faydalı kullanım olanakları, malzemenin özelliklerine göre ilgili yönetmelik eklerinde belirtilen hususlara göre değerlendirilir. Faydalı kullanım alanları olarak; yapay ada oluşturulması, rekreasyonel veya endüstriyel amaçlı kıyı dolgusu veya sahilin beslenmesi örnekleri verilebilir.
Faydalı kullanım için teknik yöntemler belirlenerek Dip Tarama Çevresel Yönetim Planına eklenir. Dip tarama malzemesinin bertarafı ise 26.10.2010 tarih ve 27533 sayılı Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine göre yapılır.
Numune analiz sonucu sınır değerleri aşmayan dip tarama malzemesinin uygun deniz alanlarına boşaltımına izin verilebilir. İlgili parametrelerden herhangi birinin üst sınır değeri aşması durumunda dip tarama malzemelerinin denize boşaltılmasına izin verilmez.
İlgili parametrelerden herhangi birinin sınır değeri aşıp üst sınır değeri aşmaması durumunda, boşaltım faaliyetinin deniz çevresine olabilecek etkilerinin araştırılması amacıyla ekotoksikolojik analiz sonuçları Dip Tarama Çevresel Yönetim Planına eklenir.
Ekotoksikolojik analizler sonucunda EC50 değerinin sağlandığı konsantrasyon seviyesi, dip tarama malzemesinin toksik nitelik taşımaması halinde dip tarama malzemesinin uygun deniz alanlarına boşaltımına izin verilebilir.
Akıntı rejiminin olumsuz etkilenmemesi için dip tarama malzemesi boşaltım alanına eşit ve homojen şekilde dağıtılır. Deniz alanının faaliyet öncesinde ve sonrasında batimetrik ölçümleri yapılıp en az 1/1000 ölçekli batimetri haritası İdareye sunulur.
Boşaltım faaliyetlerinin oluşturabileceği olumsuz çevresel etkilerinin önlenmesi veya en aza indirilmesi amacıyla Türkiye’nin tüm denizleri için uygun boşaltım dönemi Bakanlıkça belirlenir. 04.11.2021 tarihinde Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilen Marmara Denizi için Bakanlıkça ek tedbirler uygulanır.
Bakanlıkça boşaltım alanının belirlenmediği bölgelerde, Marmara Denizi hariç olmak üzere, faaliyet sahibi tarafından Ek-1’de yer alan Tablo 4’te belirtilen kriterleri sağlayan ve ilgili kurum ve kuruluşlarca uygun görülen denizalanı boşaltım alanı olarak önerilebilir. Bu durumda, deniz alanının ekolojik raporu hazırlanarak Dip Tarama Çevresel Yönetim Planı ekinde İdareye sunulur.
Kaynak
