Çağımızın en büyük sorunu nedir? Gelişen ve gelişirken sürekli tüketen bir canlı ırkı olarak, neredeyse %70’i su olan bir gezegene sahip olduğumuz halde su kıtlığı çekiyor olmamız mı, yoksa bunun bilincine hala varamamış olmamız mı?
Birleşmiş Milletler, Dünya’daki su rezervlerinin yalnızca % 2,5 oranındaki bir kısmının tatlı su kaynağı olduğunu ve 25 yıl içerisinde Dünya nüfusunun 2/3’lik kısmının kuraklık çeken bölgelerde yaşamak zorunda kalacağını tahmin etmektedir. Nüfusumuzun artması ile de suya olan ihtiyacımızın artması yadsınamaz bir gerçektir fakat bu ihtiyacı karşılamak için neler yaptığımızın yadsınabilir olması ise bu gerçekliğin en büyük acısıdır. Bunu artık “mesele” yapmamızın zamanı geldi de geçiyor. Oysaki yapabileceklerimizin sınırı yok! Çünkü en basitinden araç park alanlarını yıkamak yerine süpürge ile temizleyerek bile su tasarrufu sağlayabiliriz. “Mesele” tam olarak bu.
Artan su talebine karşılık, akla gelen en basit çözüm geri kazanım ve su kaynaklarının yenilenip miktarlarını arttırmak olsa da bu teknik ve ekonomik açıdan sınırlayıcı olduğu için sürdürülebilir kalkınma hedefine uygun değişik pratik çözümlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu bağlamda arıtılmış atık suların geri kazanımı ve tarımsal sulama amaçlı kullanımı için son yıllarda çalışmalar oldukça artmıştır. Atık suların geri kullanımı ile hem tatlı su kaynaklarının tüketimi azaltılmakta hem de deşarj edilen arıtılmış atık suların çevresel etkileri en aza indirilmektedir. Aynı zamanda mevcut su kaynakları korunmakta ve su ihtiyacını karşılamak için yeni bir kaynak ortaya çıkmaktadır: Atıksularımızı geri kazanmak, yani beşerî su döngüsü yaratmak.
Arıtılmış atıksularımızın yeniden kullanım alanları oldukça geniştir. Tarımsal sulama, sanayi, akifer besleme ve tuvalet sifon suyu, yeşil alan sulaması vb. amaçlı yeniden kullanımı, dünyada giderek yaygınlaşmaktadır. Yoğun olarak, arazi sulama ve yeraltı suyunu beslemede kullanılmaktadır. Bazı ülkelerde arıtılmış atıksuların yeniden kullanım oranı %80’lere ulaşmıştır. Arıtılmış atıksuların yeniden kullanımında, kullanım amacının gerektirdiği su kalitesi kriterlerinin (Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği) sağlanması da büyük önem arz etmektedir.
Atıksuların yeniden kullanım seçeneklerini kentsel, endüstriyel, tarımsal, rekreasyon, yer altı suyu besleme ve içme suyu kaynağı olmak üzere 6 başlık altında açıklayabiliriz. Geri kazandığımız suyun parklar ve golf sahalarında, iş merkezlerinin tuvaletlerinde kullanılması kentsel kullanımlara örnekken; soğutma, kazan besleme ve baca gazı temizleme gibi işlemlerde kullanımı da endüstriyel kullanımlara örnektir. Tabii bu teknolojideki en önemli şey; arıtılmış atık suyun geri kullanımı için seçilecek teknolojinin arıtılmış atık suyun özellikleri, geri kullanım amaçları için kalite kriterleri, işletme kolaylığı ve ekonomik imkân konuları göz önüne alınarak belirlenmesidir. Aksi takdirde, halk ve çevre sağlığı açısından büyük zararlar görülebilir.
Atıksu geri kazanımı için, flotasyon, ters osmoz, ikincil arıtım, filtrasyon, iyon değiştirme vb. gibi çoğu yöntem mevcuttur ve bu yöntemler sayesinde sulardan azot, fosfor, bakteri, protozoa vb. birçok zararlı madde ve canlıların giderimi sağlanabilmektedir. Tabii doğru yöntem, doğru amaç için uygulanırsa. Örneğin tarımsal sulama için klasik aktif çamur, filtrasyon ve klorlama tercih edilirken; endüstriyel soğutma suyunu geri kazanmak için mikrofiltrasyon uygulanması da gerekmektedir. Her atıksuyun kaynağı farklı olduğundan dolayı içindeki arıtılması gereken maddeler de farklıdır ve başarılı bir arıtım sağlanması için, atıksuyumuzun özelliklerine göre arıtım yapılması gerekir.
Atık suyun geri kazanımı ve yeniden kullanımının artması, su kıtlığının hafifletilmesi, kirlilik emisyonunun azaltılması, toprak kalitesinin geliştirilmesi ve üretim masraflarından tasarrufu gibi birçok çevresel ve ekonomik yarar sağlamaktadır. Yem ve tohum mahsullerinde kullanılarak tarımsal ekonomiye sağladığı katkı bir yana, buzlanmaya karşı koruma amacı ile kullanılarak yer altı suyu beslenmesinin de gerçekleştirilmesi bu sistemin büyük avantajlarındandır. Bununla birlikte, Türkiye’de atık suların geri kazanılması ve yeniden kullanılması ilk aşamadadır. Oysaki yeraltı suyu ve yüzeysel su atıksuların geri kazanımı projelerinde de, doğrusal ekonomi yerine döngüsel ekonomiyi baz alarak çalışmalar yapılırsa, üç tarafı sularla çevrili olan ülkemizde büyük bir Çevre Kalkınması gerçekleştirebileceğimiz gibi gelecek nesillere daha sürdürülebilir bir çevre mirası bırakabiliriz. Ve bu paha biçilemez.
