John McConnell, Dünya Günü kutlamaları için tarih olarak gece ve gündüzün eşit olduğu zamanı yani 21 Mart’ı önermiştir. Daha sonra ise çevre sorunlarına büyük bir kamuoyu ile tepki gösteren ilk hareket, Wisconsin Senatörü Gaylord Nelson’un desteği ile ve Denis Hayes’in organizatörlüğünde 22 Nisan 1970 günü ilk Dünya Günü kutlamaları olarak tarihe geçmiştir. Bu kutlamalara yaklaşık 20 milyon kişi katılmış, birçok konferans ve sempozyum düzenlenerek, çevre sorunlarına dikkat çekilerek ABD’nin ilk ‘Temiz Hava Yasası’ ve ‘Temiz Su Yasaları’ hazırlanmıştır.
22 Nisan Dünya Günü’nü tetikleyen olay 28 Ocak 1968’de gerçekleşti. Bu tarihte ABD’nin Kaliforniya eyaletinde Santa Barbara kıyısı açıklarına yaklaşık 12 milyon litre petrol dökülmüştü. O güne kadar görülen en büyük çevre felaketlerinden biri olan olayda 10 bini aşkın kuş, yunus, fok balığı ve deniz aslanı ölmüştü. Bu atıklar 1300 kilometre kareyi aşkın bir alana yayılmış ve çevreye büyük ölçüde zarar vermiştir.
2019 yılında WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), 22 Nisan Dünya Günü’nde Uluslararası Tek Dünya Kentleri Yarışması yapmıştı. Yarışmanın hedefi, kentlerin, küresel ısınmayı 1.5 °C eşiğinde tutmak için iklim değişikliğinin etkilerini azaltmaydı.
WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) tarafından, 2011’den bu yana, 5 kıtada 400’den fazla kentin katılımı ile düzenlenen Tek Dünya Kentleri Yarışması’nın öncelikli hedefi, iklim değişikliğiyle mücadele etmek, kentlerde iklim dostu bir dönüşümü teşvik etmek, çevresel sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda yol alan kentleri seçmek ve bu konuda farkındalık oluşturmaktı.
Yarışma, karbon ayak izini azaltma ve iklim değişikliğinin etkilerine karşı direnci artırma yolunda anlamlı ve yenilikçi adımlar atan kentleri öne çıkarmaktadır.
2019 yılının tematik odağı olan binalar ve enerji konusundaki hedef ve uygulamalara da özel önem verilmiştir.
Dünya vatandaşları olarak, Dünya’yı ve habitatlarını koruyan önlemler alabiliriz. Daha yeşil yaşam, yakıt açısından daha verimli araçları kullanmak bu önlemleri içerebilir. Ayrıca, gerekli olan su miktarını azaltmaya yönelik çevre düzenlemesi de yapılabilir.
Birleşmiş Milletler 2019 yılında kamuoyunu bilinçlendirmek ve çevreye daha duyarlı olmalarını sağlamak amacıyla ne yapılması gerektiğiyle ilgili ‘Tembel İnsanlar için Dünyayı Kurtarma Rehberi’ (The Lazy Person’s Guide to Saving the World) adlı bir liste yayımlamıştı.
Bu listede insanların yapması gerekenleri 1’den 4’e önem sıralamasına göre değerlendirip evde, iş yerinde ya da başka bir yerde ne yapılması gerektiğini anlatıyor.
Listeye göre 2. önemde yer alan özellikle evde olduğumuz şu süreçlerde yapabileceklerimiz aşağıdaki gibidir;
Bunların dışında iş yerlerinde yapılacak etkinlikleri 4.önemli seviyede olduğunu bilmek gerekir.
Bu yıl 50.si düzenlenecek olan Dünya Günü’nün konusu temelde küresel ısınma ve etkileridir. Bu nisan ayında çoğumuz için sosyal mesafelerin olması gerekliliği ve karantina şartlarında Dünya Günü etkinlikleri dijitalleşti. Çevresel dersler ve filmlerin içerdiği instagram ve facebook üzerinden konuşmacıların bulunduğu paneller gibi sanal etkinlikler 22 Nisan Çarşamba günü Dünya Günü’nde gerçekleşecek. Resmi etkinlikleri ülke ve şehirlere göre görmek için earthday.org adresini ziyaret etmenizi öneririm.
Peki şimdi içinde bulunduğumuz süreçte neler yapabiliriz sorusu aklınıza geliyor mu? Aslında bilinçli olmadan Dünya Günü’ne bir nebzede olsa katkımızın gerçekleştiğini belirtebiliriz. Peki ya nasıl mı? Covid-19 virüsü salgını nedeniyle insanlar evlerine kapandı. Toplu taşıma, özel araç kullanımının azalması, birçok iş yerinin kapalı olması, fabrikaların üretim hızının düşmesiyle fosil yakıt kullanımı büyük oranda düştü. Bu durumlara bağlı olarak hava kalitesine artış oldu ve İstanbul’da mart aynın ikinci yarısında hava kirliliği yüzde 36 azaldı. Bu durum sadece bizim için değil tüm dünya ülkeleri için geçerli oldu. Nüfus bakımdan çok yoğun olan virüsün ilk çıktığı ülke, Çin’de hava kirliliğinin azaldığını gösteren çalışmalar yapıldı. Stanford Üniversitesi’nden Dr. Marshall Burke virüsün çevre üzerindeki etkisi konusunda çarpıcı bir araştırma yayınladı. Dr. Burke Çin’de hava kirliliğini gösteren Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) yayımladığı görüntülerden yola çıkarak Covid-19’un olumlu taraflarını ortaya koydu. İki uydu görüntüsünden ilki Çin’de 1-20 Ocak 2020 tarihileri arasındaki hava kirliliğini, ikincisi ise 10-25 Şubat tarihleri arasındaki kirliliği gösteriyor. Dr. Marshall Burke’ün araştırmasına göre ülkenin güneyindeki Şanghay ve Wuhan şehirlerindeki hava kirliliğinin düşmesinin sebebi bu şehirlerin sanayi bölgesi olması ve burada ekonomik faaliyetlerin son dönemde yavaşlaması. Yavaşlayan ekonomik faaliyetler hemen hava kirliliğine yansıdı ve havadaki azot dioksit (NO2) miktarı belirgin şekilde düşürdüğünü ortaya koydu. Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi’nin (CREA) yaptığı araştırmada da koronavirüs sebebiyle kapanan fabrikalar ve azalan sanayi üretimi sonrası Çin’deki karbon emisyon oranı şubat ayında yüzde 25 oranında azaldığı tespit edilmişti.
Dünya Günü’ne bu pandemi içinde olduğumuz günlerde bilmeden sağladığımız katkıların yanında bilinçli olarak Dünya Günü’ne amacına aykırı davranışlarımızda mevcut. En basit örneği olarak 20 saniye el yıkama kuralı sırasında sabunlama süresince açık bıraktığımız su, aşırı deterjan ve kimyasal temizlik malzeme kullanımı, maskelerin gelişi güzel çevreye bırakılması vb. davranışlar Dünya Günü’nün amacına aykırı tutumlardır. Pandemi süresince, ileriye dönük yağmurdan kaçarken doluya tutulacağımızı unutmadan davranalım.
Kaynaklar;
