Döngüsel ekonomi ürün, malzeme ve kaynakların değerinin ekonomide olabildiği kadar uzun tutulduğu ve atık miktarının en düşük olduğu ekonomi türüdür.
Bu çerçevede değerlendirdiğimizde, döngüsel ekonominin aşağıdaki ana prensipler çevresinde şekillenen bir düşünce olduğunu görebiliriz:
Hizmet ekonomisi: Şirketlerin ürünlerin sahibi olarak kaldığı ve satmak yerine ürünleri kiraladığı bir anlayışın benimsenmesi. Böylece ürünün hizmet dışı kalması durumunda yenilenebilirliğini ve üst modele yükseltilebilirliğini şirketin kontrol edebilmesi.
Çevre öncelikli tasarım: Doğrusal (üret-kullan-at) ekonomide dikkate alınmayan modülerlik, uyarlanabilirlik, yenilenebilirlik, yeniden üretilebilirlik gibi parametrelerin malzeme ve üretim süreci tercihlerinde önem kazanması.
Sanayi ekolojisi: Bir üründe atık durumuna gelen bir malzeme ya da bileşenin farklı bir sektörde girdi olarak kullanılabilir olması: Bir giyim eşyasının sonradan bir izolasyon malzemesi olarak kullanılabilmesi gibi.
Tersine lojistik: Malzeme ve ürünlerin toplanıp tekrar üretime dâhil edilmesini mümkün kılan kapalı devre bir lojistik anlayışının yerleşmesi.
Döngüsel Ekonominin İlkeleri
Ellen MacArthur Vakfı ve McKinsey Center for Business and Environment. Çizim: Braungart & McDonough: Cradle to Cradle (Orjinalinden Türkçeleştirilmiştir.)
Şimdi gelin döngüsel ekonomi örneklerini birlikte inceleyelim. Böylece döngüsel ekonomi modeli zihnimizde daha anlaşılır bir yer alacaktır.
Pentatonic adında İngiliz bir start-up, atık malzemeleri kullanarak çeşitli mobilya ürünleri üretiyor. Kullanılan atıklar sadece plastiklerle sınırlı değil: Alüminyum konserve kutuları, pet şişeler, gıda paketleri, sigara izmaritleri ve akıllı telefon ekranları gibi atıklar da ürünlerde değerlendiriliyor.
Şirketin kullandığı atığın %90 kadar bir oranı yerel atık alanlarından toplanıyor. Ayrıca ürünlerini satın alan ve bir süre sonra değiştirmek isteyen müşteriler ürünleri Pentatonic’e tekrar gönderebiliyor.
Diğer bir örnek İsviçre’nin ünlü çanta markası Freitag’den gelmektedir. Firma ürünlerini kullanılmış kamyon brandalarından imal ediyor. Üstelik çanta yapımında kullanılan malzemeler sadece brandayla sınırlı değil: Kullanılmış lastikler ve emniyet kemerleri gibi aksesuarlar da, üretilen çantalarda kendilerine yer bulabiliyor(Freitag.ch).
Bizlerde kendi firmalarımızda döngüsel ekonomiyi uygulayabilirsek ileride daha güzel bir dünya ile karşılaşabiliriz. Böylelikle gelecek nesillere daha yaşanabilir bir çevre bırakmış oluruz.
Kaynaklar;
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/525632
https://muhendishane.org/2018/10/28/dongusel-ekonomi-ve-malzeme-bilimi/
https://www.nestle.com.tr/hikayeler/dongusel-ekonomi
https://www.pagev.org/dongusel-ekonomi